European Observatory for Nanomaterials

Nanoleki stanowią zastosowanie nanotechnologii w leczeniu i diagnostyce chorób. Do czego mogą być wykorzystywane nanoleki, jakie mają zalety i dokąd zaprowadzą nas postępy nanomedycyny?

Leki opracowuje się i wprowadza na rynek w celu profilaktyki chorób, usuwania ich przyczyn bądź leczenia objawowego. Każdy lek zawiera substancję czynną, która leczy daną chorobę lub łagodzi jej objawy, oraz nieaktywne substancje pomocnicze, które zapewniają odpowiednią konsystencję, trwałość lub nośnik dla leku. Jako przykład weźmy tabletkę ibuprofenu, popularnego leku przeciwbólowego. Ibuprofen jest tu substancją czynną, która hamuje enzym biorący udział w syntezie cząsteczek powodujących stan zapalny, ból i gorączkę, a substancje pomocnicze, takie jak skrobia, laktoza czy krzemionka, dopełniają masę tabletki.
 

Jaka jest różnica między nanolekami a lekami tradycyjnymi?

Nanoleki to systemy cząsteczkowe złożone z kilku różnych składników – substancji czynnej oraz substancji pomocniczych lub innych materiałów – wytworzone w nanoskali w celu optymalizacji różnych funkcji. Na razie nanotechnologia wykorzystywana jest przede wszystkim do poprawiania właściwości fizykochemicznych substancji czynnej. Na przykład zastosowanie nanotechnologii może zwiększać rozpuszczalność substancji lub ułatwiać ominięcie układu odpornościowego, tak aby substancja pozostawała we krwi na tyle długo, żeby zadziałać. Wiele potencjalnych substancji leczniczych syntetyzowanych każdego roku przez firmy farmaceutyczne jest słabo rozpuszczalnych w wodzie. Słabo rozpuszczalny lek długo rozpuszcza się w żołądku, co zmniejsza jego działanie farmakologiczne przy podaniu doustnym. Nanotechnologia może rozwiązać tego typu problemy.

Umożliwia również precyzyjne dostarczanie leku do tych komórek lub narządów, gdzie jest on najbardziej potrzebny. Nanomateriały mogą być wykorzystywane jako nośniki substancji czynnych, których inaczej nie można byłoby użyć ze względu na ich dużą toksyczność. Przykładem są niektóre leki przeciwnowotworowe dostarczane tylko do określonych obszarów. Nanotechnologia umożliwia tworzenie leków, które są mniej toksyczne i mają silniejsze działanie.

Nanoleki przechodzą tę samą szczegółową procedurę oceny bezpieczeństwa i dopuszczenia do obrotu co każdy inny produkt farmaceutyczny w UE. Europejska Agencja Leków (EMA) udziela porad w zakresie procesu dopuszczania do obrotu oraz wydaje wytyczne dotyczące tworzenia leków z wykorzystaniem nanotechnologii.