Nanomaterialen worden voor uiteenlopende doeleinden gebruikt, zoals de voedingswetenschap, geneesmiddelen, cosmetica, kleurstoffen en elektronica. Maar hoe beïnvloeden deze nanomaterialen onze gezondheid en het milieu? 
Er is geen eenvoudig antwoord op deze vraag. Hoewel wetenschappers veel ervaring hebben opgedaan met het beoordelen van de veiligheid en toxiciteit van chemische stoffen, blijven deze minuscule deeltjes technische en wetenschappelijke uitdagingen opwerpen.

Een van deze uitdagingen heeft te maken met de unieke eigenschappen van elk afzonderlijk nanomateriaal. Nanomaterialen hebben een groter oppervlak dan andere materialen en zijn daardoor reactiever. 
Deze hogere reactiviteit brengt mogelijke risico’s voor onze gezondheid en het milieu met zich mee. Naarmate het gebruik van deze materialen toeneemt, stijgt ook onze blootstelling eraan.

Vooruitgang bij het testen van nanomaterialen

Ondanks de uitdagingen is er de laatste tien jaar veel vooruitgang geboekt bij het bepalen van de mogelijk negatieve effecten van nanomaterialen. Er komen steeds meer betrouwbare en gevalideerde manieren om nanomaterialen te testen.
Onderzoekers hebben ontdekt dat standaardtestprotocollen zoals de OESO-testrichtsnoeren voor chemische stoffen vaak ook voor nanomaterialen kunnen worden gebruikt, maar met het oog op de meer unieke eigenschappen van nanomaterialen moet er meer worden gedaan. 

Geharmoniseerde testmethoden door internationale samenwerking

In lopend onderzoek werken internationale organisaties nauw samen met onderzoekers en andere partners om nieuwe en betrouwbare manieren te vinden om deze tests uit te voeren.
Een voorbeeld hiervan is het ‘Malta-initiatief’, een internationaal samenwerkingsverband tussen ECHA, lidstaten, de Europese Commissie en de industrie gericht op het ontwikkelen en aanpassen van testrichtsnoeren om ervoor te zorgen dat nanospecifieke kwesties worden aangepakt met het oog op de wettelijke voorschriften. 

Een ander voorbeeld is het drie jaar durende door Horizon 2020 gefinancierde project NanoHarmony, waarbij onderzoeksinstellingen nauw samenwerken met de OESO en ECHA om de ontwikkeling van geharmoniseerde testmethoden voor nanomaterialen te versnellen.

Computermodellering en hoogwaardige gegevens om de eigenschappen van nanomaterialen te kunnen voorspellen

Aangezien allerlei factoren zoals grootte, coating en transportprocessen van invloed zijn op de manier waarop nanomaterialen onder verschillende omstandigheden reageren, is voorspellende modellering nodig als aanvulling op de ‘traditionele’ tests. Dit betekent dat we op basis van bestaande gegevens over andere stoffen, omstandigheden en gebruiksvormen conclusies moeten trekken over hoe we verwachten dat het materiaal zich zal gedragen.
Organisaties zoals de OESO, ECHA en de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) ondersteunen de onderzoeksgemeenschap bij het ontwikkelen van kaders voor groepering en read-across en het verder bevorderen van het gebruik van computermodellering zoals (Q)SAR’s voor nanomaterialen. Er is ook financiering vanuit de EU beschikbaar.

Wanneer het mogelijke gedrag van een bepaald materiaal kan worden voorspeld, wordt het eenvoudiger op veilige wijze nieuwe nanomaterialen te ontwikkelen doordat potentieel schadelijke nanomaterialen al in de productontwikkelingsfase kunnen worden geëlimineerd.