European Observatory for Nanomaterials

Nanomateriały są stosowane w wielu celach, w tym w przemyśle spożywczym, lekach, kosmetykach, pigmentach i elektronice. Jaki jest jednak ich wpływ na nasze zdrowie i środowisko? Na to pytanie nie ma prostej odpowiedzi. Choć naukowcy uzyskali obszerne doświadczenie w zakresie oceny bezpieczeństwa i toksyczności chemikaliów, to te malutkie cząstki w dalszym ciągu stanowią wyzwanie z technicznego i naukowego punktu widzenia.

Jedną z trudności są niepowtarzalne właściwości każdego nanomateriału. Nanomateriały mają pole powierzchni właściwej większe niż inne materiały, co sprawia, że są bardziej reaktywne. Wyższa reaktywność odpowiada za ewentualne zagrożenia dla zdrowia i środowiska. Przy wzrastającym stopniu wykorzystania nanomateriałów rośnie stopień narażenia na ich działanie.

Postępy w badaniu nanomateriałów

Pomimo tych wyzwań w ostatniej dekadzie poczyniono znaczne postępy w określaniu potencjalnie negatywnych działań nanomateriałów. Pula wiarygodnych i zwalidowanych sposobów badania nanomateriałów wciąż się powiększa.

Naukowcy stwierdzili, że standardowe protokoły badawcze, jak choćby wytyczne OECD dotyczące badania chemikaliów, często mogą być stosowane do nanomateriałów, ale ze względu na ich bardziej niepowtarzalne właściwości to nie wystarcza.

Zharmonizowane metody badawcze zawdzięczamy międzynarodowej współpracy

Trwają badania naukowe, prowadzone w ścisłej współpracy między organizacjami międzynarodowymi, naukowcami i innymi stronami, pozwalające określić nowe i niezawodne sposoby prowadzenia wspomnianych badań.

Jednym z przykładów jest inicjatywa maltańska (Malta Initiative) — międzynarodowa współpraca między ECHA, państwami członkowskimi, Komisją Europejską a przemysłem, której zadaniem jest opracowanie i uaktualnienie wytycznych badawczych w celu zapewnienia, że związane z nanomateriałami kwestie dotyczące wymogów regulacyjnych zostały uwzględnione.

Kolejnym przykładem jest trzyletni projekt NanoHarmony, finansowany w ramach inicjatywy „Horyzont 2020”, w ramach którego instytucje naukowe blisko współpracują z OECD i ECHA, aby przyspieszyć opracowanie zharmonizowanych metod badań nad nanomateriałami.

Modelowanie komputerowe i dane wysokiej jakości pozwalają przewidzieć właściwości nanomateriałów

Ponieważ wiele czynników — takich jak wielkość, powłoka i sposoby transportu — wpływa na reaktywność nanomateriałów w różnych warunkach, tradycyjne metody badawcze muszą być uzupełnione przez modelowanie predykcyjne. Oznacza to wyciąganie wniosków na temat oczekiwanego zachowania materiału na podstawie danych istniejących dla innych substancji, warunków i zastosowań.

Organizacje — OECD, ECHA i Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) — wspierają społeczność naukową w zakresie tworzenia ugrupowań i ram przekrojowych, a także dalszej promocji wykorzystania modelowania komputerowego, np. (Q)SAR, do nanomateriałów. Dostępne są także fundusze unijne.

Możliwość przewidywania zachowań określonego materiału ułatwi bezpieczne opracowywanie nowych nanomateriałów i pozwoli wyeliminować potencjalnie szkodliwe nanomateriały, które znajdują się już w fazie rozwoju produktu.